خیلی از مردم از متن آخرین نامه صدام خبرداشــتند،اما کســی از مذاکرات پشــت پــرده قبــل از آن نامــه نگاری ها نه . بازهم خبــر از یک مذاکره ، مذاکره مخفی که نشان از یک گفتمان محرمانه دیگر می دهد، مذاکراتی که به قول روحانی کمتر کسی از مردم درباره آن می دانست.
آفتاب یزد– بعد از جنگ و در ژنــو مذاکرات مخفیانه ای را با یکی از مقامات عراقــی و از نزدیکان صدام شــروع کردیم. مردم از این موضوع خبر نداشــتند و شــاید امروز هم همچنان خیلی ها از آن مذاکرات و اینکه در آنجا چه گذشت، خبر نداشته باشــند. این مذاکرات زیر نظر شورای عالی امنیت ملی بود. مرتب این مذاکرات را هدایت می کردیم و نتیجه مذاکرات در جلسات شــورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار می گرفت. مذاکرات را در پشت پرده ادامه دادیم، تا زمانی که صدام نامه نگاری با ایران را شروع کرد. نامــه اول صدام که آمد، در ایران برای هیچ کس باور کردنی نبود که این نامه از طرف صدام باشد. نامه را که به شورای عالی امنیت ملی بردیم، اولین سوال این بود که آیا باور دارید واقعا این نامه صدام است؛ یعنی امضای پای نامه، امضای صدام است. دلایل مان را در شــورای عالی امنیت ملی مطرح کردیــم و گفتیم که به نظر ما این نامه و امضای آن واقعی است. می توانیم تست کنیم و این تست و چک را انجام دادیم و پاســخ اولین نامه صدام را در مدت کوتاهی فرستادیم . پس از آن نامه بعدی صدام آمد که دوباره پاســخ داده شد، تا نامه آخر؛ یادتان هست که در نامه آخر، صدام قرارداد ۱۹۷۵ را قبول کرد و به آقای هاشمی نوشت که آنچه شما خواستید من پذیرفتم و قبول کردم.« این اظهارات دیروز حســن روحانی بود. خیلی از مردم از متن آخرین نامه صدام خبرداشــتند،اما کســی از مذاکرات پشــت پــرده قبــل از آن نامــه نگاری ها نه . بازهم خبــر از یک مذاکره ، مذاکره مخفی که نشان از یک گفتمان محرمانه دیگر می دهد، مذاکراتی که به قول روحانی کمتر کسی از مردم درباره آن می دانست. البته ناگفته نماند بعد از صحبت های دیــروز رئیس جمهور هم ، هنوز که هنوز است مردم نمی دانند در آن مذاکرات چه گذشــته و چه حرف هایی زده شد. اما این برای اولین بار نیست که چنین مذاکرات محرمانه ای صورت گرفته است. مذاکراتی که کمتر کســی از محتویات آن اطلاع دارد. بد نیست تا نگاهی گذرا به برخی از آن ها بیندازیم .
۱- گفتگو با صدام حسین که پس از 35 سال محتویاتش فاش شد
۱۰ شــهریور ۱۳۵۸ ،با وســاطت و درخواست رئیس جمهور الجزایر در ویلای محل اقامت صدام یک دیدار مهم صورت می گیــرد، صدام از زمان قبل انقلاب، ادعاهایی را مطرح می کند، اما زبان به تهدیدش هر از گاهی گل می کرد. از همین رو این دیدار می تواند دیدار بسیار مهمی باشد؛ دیدار با ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت در حاشیه اجلاس سران جنبش عدم تعهد در هاوانا ، دیداری که گفته می شد پیرامون مسائل مربوط به خوزستان، کردســتان و…. صورت گرفته اما تا ســال ها بعد از آن دیدار موارد مطروحه مذاکرات و گفتمان هــای دو طرف در هاله ای از ابهام بود تا اینکه ابراهیم یزدي ۳۵ ســال پس از این دیدار، براي اولین بار متن کامل گفت وگوي خود با صدام حســین را در اختیار یک مجموعه به نام “تاریخ ایراني”گذاشت که بخشي از خاطرات منتشرنشده او به شمار می آید.
۲- بیانیه الجزایر
۳ آبان سال ۱۳۵۸ ،بحران گروگانگیری در سفارت امریکا پیش می آید. کش و قوس های فراوانی در این رابطه است اما آنچه که ۴۴۴ روز گروگانگیری را در ایــران پایــان می دهــد، رد و بدل شــدن نظرات و گفتگوهای غیر مســتقیم بین طرفین اســت که هیچ گاه رسانه ای نمی شود، مذاکراتی که سرانجام در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۵۹( برابر با ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ )منجر به قــرارداد الجزایر و آزادی گروگان ها شد. البته نقل اســت که آبان ۱۳۵۹ در آخرین جلسه علنی مجلس قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تصمیم بود که در همان روز بیانیــه الجزایر به تصویب نمایندگان مجلس ایران برسد و همان روز کارتر از گروگان های آزاد شــده در کاخ سفید استقبال کند اما دسته ای از نمایندگان که معتقد بودند نباید این اتفاق قبل ازانتخابات ریاست جمهوری آمریکا بیفتد تا کارتر از آن بهره ببرد، با خروج از مجلس آبستراکسیون کردند تا کمــی این تصمیم بــه تعویق بیفتد. این طورهم شد، اما آنچه مسلم بود این که به طور کلی قرار طرفین امضای قرارداد الجزایر بوده است، قراردادی که در ۳۰ دی ۵۹ امضا شدن آن رسانه ای شد تا ماجرای گروگانگیری را ختم کند !
۳- مک فارلین معروف
مک فارلین، مذاکــرات محرمانه دیگری از ایران و آمریــکا، که البته با جنجال هایی نیمه کاره رها شد. این مذاکرات اما در زمان ریگان شکل گرفت. عده ای آن را بهبود روابط با آمریکا می دانســتند. از ســوی دیگر رونالد ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا، امید داشت تا با کمک ایران گروگان های آمریکایی در لبنان را آزاد کند.او می خواســت تا هزاران موشک به ایران بدهد. در این زمان رابرت مک فارلین را برای نزدیک شدن بیشتر به ایران و مذاکره با کسانی چون مرحوم هاشمی رفسنجانی، به ایران فرستاد. اما این ماجرا توسط یک روزنامه لبنانی افشا شده و ناکام به پایان می رسد .
۴-مذاکره محرمانه بعد از یازده سپتامبر
بعد از حملات یازده سپتامبر نیز درباره مذاکرات ایران و آمریکا ســخن ها و ادعاهایی آورده شــد، ادعاهایی به نقل از خاطرات رایان کراکر ســفیر ســابق امریکا در عراق و افغانســتان که سایت اصولگرای جهان نیوز آن را نشــر داد . کراکر در خاطراتش می نویسد : یک هفته پس از حملات یازده سپتامبر در سال ۱۳۸۰ و در جریان مذاکرات ژنو با چند دیپلمات ایرانی، مذاکراتی درباره حمله به افغانستان داشته است. آن طــور که “جهان نیــوز” در تاریخ یازده مهر ۱۳۹۲ ، در وب ســایت خود نوشته است، کراکر می گوید: “من واقعا از هویت طرف های ایرانی خود متعجب شده بودم. دو نفر از سه نفرشان در آمریکا درس خوانــده بودند و ما در وقت تنفس راجع به فوتبال دانشگاه یو.سی.ال.ای حرف می زدیم.” کراکر افزوده بود:” اوایل اکتبر، یعني تقریبا یک ماه پس از حملات ۱۱ سپتامبر، ما پشت میز یکي از سالن هاي کنفرانس سازمان ملل نشسته بودیم و در مورد ساختار پارلمان بعد از طالبان صحبت مي کردیم. یکی از دیپلمات های ایرانی رفته رفته به تنگ آمد و سرانجام سرپا ایستاد و تقریبا با فریاد گفت که ما نباید در مورد “چه باید باشد” صحبت کنیم. تا زمانی که رژیم کنونی – در افغانستان – بر سر کار اســت، هیچ کدام از این حرف ها سودی ندارد. سپس او اتاق را ترک کرد.”
۵-مذاکره محرمانه پس از سقوط صدام
یک مذاکره محرمانه دیگر اما در عراق پسا صدام نیز رخ داده است . مذاکراتی پیرامون آینده عراق که خبرهای چندانــی از آن به بیرون درز نکرد. خبرگزاری بین المللی قــرآن (ایکنا)، گفتاری از حســین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجــه و عضو هیئت مذاکره کننده ایران با آمریکا در موضوع عراق در تاریخ ۲۲ اسفند ۹۱ ارائه داده اســت که در آن آمده است: “درباره مذاکره گذشته ایران و آمریکا پیرامون مسئله ی عراق، باید بگویم که رهبر معظم انقلاب اسلامی در اول فروردین ماه ســال ۱۳۸۵ اعلام کردند که در این موضوع به خاطر وضعیت عراق، اســتثنائا ما اجازه دادیم مذاکره ای انجام شود. توصیه ی آن زمان رهبر انقاب به تیم مذاکره کننده هم این بود که: مذاکره باید منطقی و حکیمانه و بانزاکت باشد؛ به دنبال این نباشید که به هر قیمتی مذاکره را به نتیجه برسانید، بلکه چارچوب اصولی ما باید حفظ شود.” خط قرمز ما نیز طبق نظر رهبر انقلاب، این بود که جز موضوع عــراق، در مورد هیچ موضوع دیگری مذاکره نداریم. من فکر می کنم آن مذاکره الگوی بســیار خوبی شــد برای دوســتان ما در عراق که کشورشان را زیــر چکمه ها و تانک هــای آمریکایی و خارجی می دیدند، زیرا گفتمانی که ایران با آمریکا داشت، گفتمانی منطقی و در عین حال مقتدرانه بود و این الگوی بسیار خوبی برای دوستان ما در عراق شد.”
۶– عمان سال ۹۰
مذاکــرات محرمانه با آمریکا در عمان در ســال ۱۳۹۰ ،هم یکی از همان مذاکرات ویژه در دولت احمدی نژاد اســت، همان مذاکراتــی که البته احمدی نژاد اخیرا گفته است که با آن موافق نبوده ، چون ایران در موضع ضعف قرار داشــته اســت. موضوعی که علی اکبر صالحی رئیس انرژی اتمی ایران نیز آن را تایید می کند و می گوید احمدی نژاد به او گفته:”این کار خطرناک است و شما ممکن است زمین بخورید.” علی اکبر صالحی در کتابش با عنوان “گذری در تاریخ” برای نخستین بار فاش می کند به پیشنهاد علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به تیم مذاکراتی پیوسته و از شروط چهارگانه برای مذاکرات عمان پرده برمی دارد. به گفته وزیر خارجه سابق کشورمان، 4شرط برای انجام مذاکرات محرمانه عمان مطرح می شود؛ اول مذاکره در ســطح وزیر خارجه برگزار نشــود و نماینده ما در حد وزیر آنجا نرود. دوم مذاکره برای مذاکره نباشد. رهبر معظم انقلاب می گویند اگر دیدید در یکی دو جلســه اول نتیجه نمی گیرید مذاکــرات را قطع کنید یا در جلســه اول و دوم امتیازی مثل حق غنی سازی بگیرید، سوم مذاکره فقط در ارتباط با موضوع هسته ای باشد و چهارم رئیس جمهور هماهنگ کننده دو مســیر مذاکره باشد؛ مسیر اول همان مسیر مذاکره ۱+۵ و مسیر دوم مذاکره محرمانه با آمریکا.